Microfoons worden gebruikt voor het opnemen van geluid, dat klinkt heel eenvoudig, in de praktijk zijn er voor de verschillende geluiden passende microfoons, hieronder een toelichting op werking van een microfoon een toelichting op de keuze voor verschillende types en de bijbehorende accessoires. De werking Geluid is een verplaatsing van lucht, deze trilling is akoestische energie, een microfoon zet de akoestische energie om in elektrische energie. Er zijn meerdere manieren om deze energie om te zetten, bij microfoons in de entertainmentbranche worden voornamelijk de dynamische en condensatormicrofoons gebruikt. Dynamische microfoons gebruiken een membraam met spoel en magneet combinatie, deze twee  tezamen vormen een soort elektrische generator. Het lijkt wel een beetje op een fietsdynamo. Geluidsgolven brengen een heel dun plaatje (membraam) in trilling (heen en weer gaande beweging) Een smal spoeltje van koperdraad is hieraan bevestigd die op zijn beurt weer mee trilt ( heen en weer beweegt). Binnen in het spoeltje bevindt zich een permanent magneetje waardoor het spoeltje zich in een magneetveld bevindt. Doordat het spoeltje met het membraam meetrilt (beweegt), induceert dit een stroom in de spoel en genereert hierdoor een (inductie)spanning die evenredig en dezelfde frequentie (beweging, trilling) heeft dan de op gepikte geluidstrilling. Het akoestisch signaal is nu omgezet in een elektrisch signaal (transducer).
Dynamische microfoons hebben, relatief gezien, een eenvoudige en robuuste constructie. Ze beschikken over uitstekende geluidskwaliteit. Zij zijn bestand tegen een hoge geluidsdruk; raken niet gauw overstuurd. Vanwege deze robuustheid worden zij veel gebruikt bij workshops, in live optredens en in situaties  waar de geluidsbron die wordt opgenomen of weergegeven  een hoge sterkte kan hebben.
Een condensor microfoon bestaat eveneens uit een membraam, maar dit membraam is opgenomen als een deel van een condensator. Een condensator bestaat uit twee plaatjes waarop een lading is gezet. De ladingen op deze platen genereren een spanning over deze platen die onder meer afhankelijk is van de afstand tussen deze twee platen. Verandering van de afstand tussen de platen heeft dus een verandering van de spanning tengevolge.
Geluidsgolven, die door de membraam in de microfoon wordt opgevangen, brengt dit membraam in trilling (beweging) waardoor de afstand tussen de plaatjes verandert en er een spanningsverandering optreedt afhankelijk van deze plaatsverandering (trilling). Geluidstrillingen veroorzaken dus een spanningsveranderingen die evenredig is met de geluidstrillingen. Het akoestisch signaal is nu weer omgezet in een elektrisch signaal (transducer). Het uitgangssignaal is heel zwak. Om dit signaal voor gebruik gereed te maken wordt het eerst nog versterkt door een zogenaamde Voorversterker die meestal opgenomen is in het handvat van de microfoon. Daarna wordt het doorgestuurd naar een opname apparaat of mengpaneel
Condensator microfoons zijn vrij duur. Er is ook een goedkopere uitvoering hiervan gemaakt, de zogenaamde elektret-microfoon. Deze microfoons worden vaak gebruikt in omroepinstallaties of voor video filmers.
Naast verschillende manieren van geluiden omzetten naar elektrisch signaal zijn er vooral vele toepassingen. Een opname studio stelt andere eisen aan de te gebruiken microfoons dan een poppodium, een microfoon op een videocamera heeft andere eigenschappen dan de microfoon op een katheder geplaatst en waar een spreker zich verstaanbaar mee maakt. Microfoons geschikt voor spraak beschikken weer over hele andere specificaties dan microfoons voor het opnemen van geluiden die door een instrument worden geproduceerd, de verschillen tussen microfoons voor bijvoorbeeld blaasinstrumenten zijn weer erg afwijkend dan die voor slagwerk of snaarinstrumenten.
De reden waarom een microfoon wordt gebruikt zijn doorgaans leidend in de keuze van de meest geschikte microfoon, een microfoon die wordt gebruikt voor live weergave van geluiden brengt de keuze van draadloos of draadgebonden met zich mee, wanneer het gaat om opnemen van geluiden kan de geluidskwaliteit een doorslaggevende factor zijn. Microfoons geschikt voor spraak en zang zijn verreweg de meest gebruikte microfoons. Het model microfoon speelt een belangrijke rol, een handheld microfoon is, zoals de naam al doet vermoeden een microfoon die de spreker in zijn hand vasthoudt. Groot voordeel is dat de microfoon makkelijk te pakken is, gemakkelijk door te geven aan een volgende spreker en voor veel mensen herkenbaar is als microfoon. Nadeel is dat de afstand van de microfoon tot aan de mond kan variëren afhankelijk van de vaardigheid in microfoontechniek van de spreker. Wanneer er meerdere sprekers zijn dan worden veelal clip-on microfoons gebruikt. Deze microfoons worden ook vaak dasspeld of lavalier microfoons genoemd, het zijn allemaal benamingen voor hetzelfde type microfoon. de clip-on microfoon is een klein bolletje, met daaraan een draad die wordt verbonden met het opnameapparaat of het mengpaneel. De meeste van de clip-on microfoons worden gebruikt in combinatie met een draadloze zender/ontvanger combinatie. Uit de musical scene overgewaaid en langzamerhand de clip-on microfoons meer aan het verdringen zijn de headset microfoons. De manier van bevestigen is over een of beide oren, groot voordeel ten opzichte van de clip-on micrfoons is de plaatsing dichtbij de mond