LED-verlichting neemt in hoog tempo toe in populariteit. De technologische ontwikkeling van LED is de laatste jaren dan ook snel gegaan, met betere verlichtingseigenschappen tot gevolg. De LED-technologie wordt steeds breder toegepast: van sfeerverlichting in huis tot effectverlichting en kantoorlamp. Maar in hoeverre bevindt LED zich al op het niveau van “conventionele” verlichting als de gloeilamp, spaarlamp of TL? En wat mogen we in de nabije toekomst verwachten?
Tien jaar geleden kwam LED-verlichting qua uitstraling nog niet in de buurt van de spaarlamp, laat staan de ouderwetse gloeilamp. Witte LED-lampen gaven ongezellig licht met een hoge kleurtemperatuur: koud en blauwig. De lichthoeveelheid was stukken minder, en ook de zwakke kleurweergave speelde de LED-technologie parten. Bovendien was LED niet dimbaar.
Gat in de markt
Toen besloot de EU dat de energieslurpende, ouderwetse gloeilampen niet meer gemaakt mochten worden. En vrij recentelijk kwam naar buiten dat de beoogde opvolger van de gloeilamp, de spaarlamp, verre van ideaal was. Dit vooral vanwege de hoge concentraties giftige gassen die zich in de lamp bevinden. LED daarentegen is schoon, zuinig en heeft een lange levensduur. En zo kwam de focus versneld op LED te liggen. Het verbeteren van deze technologie kreeg prioriteit, fabrikanten stortten zich fanatiek op het nieuwe gat in de verlichtingsmarkt.
Verbeteringen aan LED
De LED-producenten hebben de afgelopen jaren dan ook hun uiterste best gedaan om de LED-eigenschappen te verbeteren, zodat LED tot een volwaardige opvolger van de gloeilamp kon uitgroeien. Dat verbeteren is voor een deel gelukt. Door de toevoeging van fluorescerend poeder, is het tegenwoordig mogelijk om ook warm-wit licht te creëren met LED. Ook werd LED-verlichting dimbaar. Door de toevoeging van remote fosfor is de maximale kleurweergave van LED tegenwoordig vergelijkbaar met TL-verlichting.
Waarin LED nog achterblijft
Maar toch is LED qua lichtkwaliteit nog steeds niet helemaal op het niveau van de oude gloeilamp. Hiervoor zijn twee belangrijke redenen aan te wijzen:
- Het licht afkomstig van gloeilampen bestrijkt vrijwel het gehele kleurenspectrum. Dit maakt het dat gloeilamplicht natuurlijk en warm oogt. Witte LED-verlichting straalt met name de kleuren blauw en groen uit binnen het spectrum. Hierdoor blijft de ouderwetse gloeilamp vooralsnog superieur waar het gaat om kleurtemperatuur en kleurweergave. Dit geldt zeker ook wanneer het licht wordt gedimd. Gloeilampen gedragen zich natuurlijker en blijven daardoor favoriet bij veel mensen.
- De lichtspreiding van LED-licht is nog steeds minder dan die van de gloeilamp, spaarlamp of TL. LED heeft als nadeel dat er verscheidene kleine lampjes bij elkaar moeten worden gepropt om voldoende lichtopbrengst te genereren. Met al die lampjes bij elkaar wordt het licht erg gebundeld en straalt het niet gelijkmatig uit over een ruimte. Het oppervlak dat een LED-armatuur kan verlichten is daarmee kleiner. Er ontstaan sneller donkere gebieden en schaduwen. Rondom Gloeilampen, spaarlampen en TL-lampen verspreiden het licht van nature een stuk beter dankzij hun vorm. Voor bepaalde toepassingen doet deze negatieve eigenschap van LED er niet zoveel toe, of is het zelfs een voordeel (denk aan bepaalde discoverlichting of buitenverlichting), maar wanneer gelijkmatig licht om bij te werken wordt gevraagd op kantoor of thuis, is het wel een nadeel. Met lenzen en spiegels proberen LED-fabrikanten het probleem te ondervangen en het LED-licht beter te spreiden. Dat lukt steeds beter, maar moet nog verder worden verbeterd om het niveau van conventionele verlichting te evenaren.
Iedere dag werken fabrikanten er hard aan om de LED-technologie te verbeteren. Stap voor stap nadert LED-verlichting de kwaliteit van de gloeilamp. Producenten experimenteren met lichtspreiding en spectrale verbetering.
Slag gewonnen
Voor veel toepassingen is LED al voldoende doorontwikkeld om de conventionele lampen definitief te vervangen. Denk aan vele soorten (gekleurde) verlichting op de dansvloer, buitenverlichting, tuinverlichting, straatverlichting en LED-beeldschermen. Dankzij het geringe energieverbruik, de vele kleurmogelijkheden en de lange levensduur heeft LED de slag op bepaalde fronten al gewonnen.
Prijsniveaus
Daar waar het gaat om verlichting om bij te werken, presteren of te ontspannen, kan LED nog niet tippen aan spaarlamp, halogeenl, TL en – bovenal – de good old gloeilamp. De kwalitatief goede LED-verlichting begint wel steeds dichter in de buurt te komen, maar daarvan liggen de prijsniveaus nog dermate hoog dat men nog maar even wacht met overstappen op LED. Een goed voorbeeld is een van de nieuwste LED-lampen van Philips die in de VS een prijs won voor beste vervanger van een 60W gloeilamp. Ongetwijfeld een uitstekende LED-lamp, maar met een prijs van rond de 60 dollar (2012), zal de gemiddelde consument of ondernemer hem in het schap laten liggen.
Toch lijkt de LED-technologie niet te stoppen, al was het alleen al omdat de grote producenten miljarden in onderzoek en ontwikkeling steken. Als de techniek verbetert en de prijzen dalen, zullen de gloeilamp en spaarlamp snel vergeten zijn.