Dankzij de snel voortschrijdende digitale technologische ontwikkeling, wordt de drempel om VJ te worden steeds lager: er kan steeds meer voor steeds minder geld. Breken er nieuwe hoogtijdagen aan voor de “Video Artist”? J&H duikt in de geschiedenis en belicht het heden van het VJ-vak.
De term Video Jockey (VJ) werd voor het eerst gebruikt in de jaren tachtig, in de hippe clubscene van New York. Dansmuziek en opkomende housemuziek werden begeleid en versterkt met foto’s en bewegende beelden, met een filmprojector of diaprojector op een scherm of muur. Het begeleiden van muziek met bewegende beelden bestond al veel langer. Denk aan projectie op rook en vloeistofdia’s met allerlei kleurrijke, bewegende vormen die tijdens muziekevenementen in de jaren zestig en zeventig voor een psychedelische effect zorgden. De beelden fungeerden vooral als veredelde lichteffecten; het samenspel met de muziek was nog minimaal.
Extra dimensie
Het vertellen van een verhaal aan de hand van beelden of gerichte versterking en ondersteuning van de (live) muziek, was in de jaren zestig en zeventig nauwelijks aan de orde. Daar kwam in de jaren tachtig verandering in. Onder meer dankzij de introductie van goedkopere en gebruiksvriendelijkere videotechnieken (zoals de VHS Camcorder in 1987) begonnen enkele vooruitstrevende videokunstenaars de opkomende housemuziek van een extra dimensie te voorzien met geprojecteerde (bewegende) beelden. Zij noemden zichzelf VJ’s (Video Jockeys). Dit begon in New York en Chicago. Daarna ging het snel. Over de hele wereld werden houseparty’s populair en steeds vaker werden ze begeleid met foto- en videokunst van VJ’s.
Maatschappijkritisch
Naast de gebruiksvriendelijkere en beter betaalbare videotechniek, heeft ook de opkomst van elektronische muziek een belangrijke rol gespeeld in de populariteit van het VJ-vak. Tijdens live optredens stond er immers geen band op het podium. VJ’s voorzagen de dansfeesten van een visueel onderdeel. Bovendien bezochten veel dansliefhebbers de housefeesten om in diepere sferen te komen. De videoshows konden zo’n sfeer aanjagen en versterken. Maar VJ’en was ook een manier voor kunstenaars en vormgevers om hun kwaliteiten te laten zien aan het publiek. En niet zelden waren de videokunstwerken doorspekt van maatschappijkritische en politieke boodschappen.
De nog niet zo lang bestaande muziekzender MTV ging de term VJ gebruiken om presentatoren van muziekvideoclips mee aan te duiden. De term VJ populariseerde, en de ‘artistieke insteek’ verdween meer en meer naar de achtergrond. VJ’en werd vanaf midden jaren negentig gezien als een vorm van entertainment tijdens houseparty’s, een manier om de muziek een beetje op te leuken en de bezoekers te vermaken. Veel VJ’s van het eerste uur waren niet blij met dit -volgens hen- ‘gebrek aan diepgang’. Er werden alternatieve namen voor VJ bedacht om niet geassocieerd te worden met de “platte” entertainmentindustrie: Video Mix Artist, Visual Jockey, Pixel Jockey. Met de opkomst van de massale danceparty’s, verdween het klassieke VJ’en wat naar de achtergrond. Op de kleinere, alternatieve party’s waren en zijn VJ’s nog wel regelmatig graag geziene gasten.
Een gouden tijd voor de VJ?
De technologische ontwikkeling is het afgelopen decennium harder gegaan dan ooit, elektronica is goedkoper dan ooit. Met een kleine camera van een paar honderd euro of zelfs een smartphone kunnen simpel eigen high definition filmfragmenten worden opgenomen. Online kanalen als YouTube en Vimeo vormen inspiratiebronnen en filmmateriaal is online eenvoudig te vinden en te downloaden, al dan niet tegen betaling. Zelf animaties maken is goed te doen. Bewerken, monteren en effecten toevoegen is voor iedereen bereikbaar dankzij snelle, betaalbare computers en betaalbare video editing software. Laptops en tablets kunnen met een simpel kabeltje op krachtige beamers worden aangesloten. Een voortrazende videotechnologie, betaalbare hard- en software en een open internet: dit zijn vanuit technologisch oogpunt gouden tijden voor de (beginnende) VJ!
Daar komt bij dat elektronische dance als muziekstroming een volwaardig, volwassen stadium heeft bereikt. Er is daardoor markt voor niches en kleinschalige, alternatieve initiatieven. Dat schept kansen voor de eigenzinnige VJ die wil afwijken van de mainstream paden. Kortom: de VJ-omstandigheden zijn eigenlijk perfect. Toch lijkt het aantal startende DJ’s vele malen hoger te liggen dan het aantal mensen dat besluit zich toe te leggen op het VJ-schap. Muziek – en dus DJ’s – blijven toch een eerste levensbehoefte op een party, terwijl een VJ als “extraatje” wordt beschouwd. Tegelijkertijd lijkt het aantal mensen dat DJ en VJ combineert toe te nemen. De komende jaren zullen uitwijzen of en in hoeverre het VJ’en een vlucht neemt dankzij de “perfecte omstandigheden”.
Meer informatie:
In de webshop van J&H Licht en Geluid vind je alles wat een VJ nodig heeft: van software tot mixers. Voor informatie over wat je ermee kunt en hoe je het aanpakt: neem contact op met ons.
Een uitgebreid verhaal over de geschiedenis van het VJ-vak staat hier.